We denken graag dat ons geheugen werkt als een keurige archiefkast: je trekt een laatje open, pakt het mapje 'verjaardagsfeestje 2012' en voilà de herinnering ligt er precies zoals je ’m hebt achtergelaten. Maar nieuw onderzoek van de University of East Anglia (UEA) prikt dat romantische beeld genadeloos door. Herinneringen zijn geen statische snapshots, maar levende, veranderlijke constructies.
Een internationaal onderzoeksteam laat zien hoe onze episodische herinneringen – de persoonlijke verhalen van ons leven – eigenlijk voortdurend in beweging zijn. Ze analyseerden bijna 200 studies uit verschillende vakgebieden, van psychologie tot neurowetenschap en zelfs filosofie.
Volgens hoofdonderzoeker professor Louis Renoult slaan we gebeurtenissen niet op als kant-en-klare bestanden. Ze bestaan uit losse bouwstenen. Sommige liggen aan de oppervlakte en komen makkelijk tevoorschijn, andere blijven diep weggestopt tot een geur, geluid of gesprek ze activeert.
Maar zelfs wanneer een herinnering gebaseerd is op een echte gebeurtenis, is wat we ophalen geen exacte kopie. Renoult: “We vullen onze herinneringen aan met stukjes algemene kennis, eerdere ervaringen of details uit de situatie waarin we ons op dat moment bevinden.” Zo verandert het originele verhaal langzaam mee, elke keer dat we het opnieuw oproepen.
Dat proces heet re-encoding: het brein herschrijft als het ware het geheugen, waardoor een ketting van versies ontstaat tussen het oorspronkelijke moment en de versie die we ons nu herinneren. En ja, dat betekent dat herinneringen kunnen vervagen, veranderen of nieuwe elementen krijgen die er eerst helemaal niet waren.
Een hoofdrol is weggelegd voor de hippocampus, het gebied dat nieuwe herinneringen vormt en ordent. Daar liggen geheugensporen klaar in sluimerstand. Pas wanneer een prikkel uit de omgeving ze 'aanzet', worden ze omgezet in bewuste gedachten. Die vormen dan een mix van het origineel, algemene kennis en wat op dat moment relevant voelt.
Het verklaart waarom twee mensen zich dezelfde gebeurtenis totaal anders kunnen herinneren, en waarom onze meest dierbare herinneringen soms toch een beetje flexibel blijken.
Herinneringen sturen vrijwel alles: hoe we leren, hoe we ons voelen, hoe we beslissingen nemen, zelfs in de rechtszaal kan een herinnering het verschil maken. Daarom is het volgens Renoult essentieel dat we begrijpen hoe dynamisch ons geheugen werkelijk is.
Het onderzoek nodigt uit tot nieuwe vragen én nieuwe voorzichtigheid. Want dat ene vakantieverhaal dat je al jaren vertelt? Grote kans dat het inmiddels net zo veel over het heden zegt als over het verleden.
Bron: Phys.org
