Black Friday staat voor de deur en de aanbiedingen vliegen je om de oren. Maar let op: webshops gebruiken massaal zogeheten 'dark patterns' om je te verleiden tot snelle en vaak duurdere aankopen. Hoe werken die trucs precies? En hoe voorkom je dat je er met open ogen inloopt?
Dark patterns zijn manipulatieve ontwerpkeuzes op websites. “Oftewel: Ontwerpen die het beslisgedrag van gebruikers manipuleren”, zegt Gunes Acar van de Radboud Universiteit, expert op het gebied van misleidend design. Vooral rond Black Friday ziet hij dezelfde patronen steeds terugkeren.
Volgens Acar is schaarste één van de populairste trucs. “Schaarste-gebaseerde dark patterns wekken de indruk dat een product snel uitverkocht raakt en spelen daarmee in op FOMO”, legt hij uit. Denk aan waarschuwingen als: ‘Nog maar X op voorraad’ of ‘24 mensen bekeken dit product in de afgelopen 24 uur.’
Deze meldingen zijn vaak helemaal niet waar, ze zeggen niks over het aantal producten dat nog op de plank ligt. En dat is verboden. De ACM waarschuwt: zulke meldingen mogen alleen worden gebruikt als ze kloppen. Alles daarbuiten is misleiding.
Ook urgentie is een geliefde tactiek. “Deze dark patterns creëren een kunstmatige deadline voor een aanbieding, om consumenten onder druk te zetten sneller een beslissing te nemen”, zegt Acar. Loopt er een aftelklok af? Grote kans dat de aanbieding daarna vrolijk blijft bestaan. Dat mag dus niet: alleen echte deadlines zijn toegestaan.
Webshops strooien graag met ‘van/voor-prijzen’, maar vaak blijkt de doorgestreepte prijs nooit echt gerekend. Wettelijk moet een oude prijs in de 30 dagen voor de aanbieding gebruikt zijn, anders is er sprake van misleiding. De ACM kan hierbij boetes uitdelen tot 900.000 euro per overtreding.
“Consumenten moeten alert zijn op manipulerende ontwerpen”, waarschuwt Acar. Neem de tijd, laat je niet opjagen. Check prijzen bij andere winkels en bekijk de prijsgeschiedenis. Want tijdens Black Friday geldt meer dan ooit: denk eerst even goed na, klik daarna pas op afrekenen.
Bron: Radar